Tarihçe, Özgörüş ve Özgörev
Bahçe Bitkileri Bölümü 1970 yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesine bağlı 3 bölümden biri olarak faaliyete başlamıştır. 1973 yılında Çukurova Üniversitesine bağlı olarak Lisans, 1982 yılında ise Lisansüstü eğitime başlayan bölüm, gerek Çukurova topraklarında gerekse Toros yaylalarında bulunan koleksiyon, üretim ve araştırma alanlarıyla çok sayıda meyve, bağ, sebze ile süs bitkileri tür ve çeşitlerinin yetiştirilmesine uygun olanaklara sahiptir. Bu olanaklara, modern laboratuvarlar, seralar, soğuk hava depoları, bahçe işleme, bakım alet ve makinaları eklenmiş olduğundan, öğrenciler sadece Türkiye’de değil, dünyanın birçok ülkesindeki bahçe bölümlerinin sahip olamadığı fiziksel ve ekolojik koşullarda uygulama ağırlıklı bir eğitim ve öğretim görmektedirler.
Alanında uzmanlaşmış yeterli sayıda ve güçlü akademik kadrosuna sahip olan bölümde, bahçe bitkilerinin çoğaltılması, yetiştiricilik ve ıslahı, ürün muhafazası ve biyoteknoloji gibi konularda bilimsel çalışmalar yapılmaktadır. Bu kapsamda yöre çiftçisinin yetiştiricilik sorunlarına yönelik pratik çalışmaların yanında, yurtiçi ve yurtdışı çok sayıdaki araştırma kuruluşu ve üniversitelerle bağlantılı olarak önemli bilimsel araştırmalar yapılmakta ve araştırma sonuçları saygın bilimsel dergilerde yayınlanmaktadır. Ayrıca ERASMUS programı çerçevesinde birçok ülkedeki Bahçe Bitkileri Bölümüyle öğrenci değişimi yapılmaktadır.
Lisansüstü eğitimde ise öğrenciler yukarıda adı geçen alanlar veya organik tarım, seracılık, biyoteknoloji gibi dallardan seçim yaparak eğitim yapabilmekte ve o konuda uzmanlaşmaktadırlar.
Bahçe Bitkileri Alt Programından mezun olan öğrenciler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile değişik devlet kuruluşlarında araştırıcı ve yayımcı olarak görev alabildikleri gibi, Ziraat Bankası ve bazı diğer bankalar, Tarım Kredi Kooperatifleri, Belediyeler, özel tohumculuk ve fide-fidan yetiştiricilik firmaları, meyve-sebze muhafaza depoları ve ürün paketleme evleri, salça-konserve ve meyve suyu fabrikaları, özel çiftlikler ve seracılık işletmeleri, özel bahçe bakımı ve danışmanlık hizmetleri yanında ayrıca tohum, gübre ve zirai ilaç bayiliği yapabilmekte, isterlerse kendileri özel yetiştiricilik birimlerini kurup işletebilmekte veya üniversitelerde akademik kariyer yapabilmektedirler.
Bölümün özgörüşü; ılıman iklim ve Akdeniz iklim bahçe bitkilerinin modern tekniklerle yüksek verimli ve kaliteli yetiştiriciliği ve yeni çeşit ıslahı yanında, subtropik iklimlerde yetişen bahçe bitkilerinin Çukurova’ya adaptasyonu konularında bilimsel araştırmalar ve uygulamalı çalışmalar yapmak; çağdaş bilgi ile donanmış, sorun çözme yeteneğine sahip ve önderlik yapabilecek yapıda Ziraat Mühendisi, Ziraat Yüksek Mühendisi ve Doktoralı eleman yetiştirmektir.
Bölümün özgörevi; subtropik ve ılıman iklim bölgelerinde yetişen bahçe bitkilerinin Çukurova’ya adaptasyonu ile ilgili araştırmalar yapmak, yeni çeşitler ıslah etmek, elde edilen bilgileri öğrencilere ve yöre insanına aktarmak, ayrıca yayla bölgelerinde ılıman iklim meyvelerinin yetiştiriciliği ile ilgili araştırmalar yapmaktır.
Çalışma Konuları
- Meyve Yetiştirme ve Islahı
- Sebze Yetiştirme ve Islahı
- Bağ Yetiştirme ve Islahı
- Süs Bitkileri Yetiştirme ve Islahı
- Bahçe Ürünlerinin Muhafazası ve Derim Sonrası Fizyolojisi
- Biyoteknoloji
- Organik Tarım
Ülke Tarımına ve Çukurova Bölgesine Yaptığı Katkılar;
Bahçe Bitkileri Bölümü bölgenin ekolojik yönden en önemli ürünü olan Turunçgillerde 1000 civarında cins, tür ve çeşitten oluşan bir koleksiyona sahiptir. Yeni portakal, mandarin, limon ve altıntop çeşitlerinde adaptasyon çalışmaları yanında; mutasyon, melezleme ve seleksiyon ıslahı ile verimli ve kaliteli yeni çeşitlerin elde edilmesi çalışmaları yapılmaktadır. Ayrıca, uçkurutan ve Phytophthora gibi hastalıklara dayanıklı anaç bulunmasına yönelik çalışmalar yanında mekanik budama ve bilezik alma gibi kültürel işlemlerle ilgili araştırma sonuçları yetiştiricinin bilgisine sunulmuştur.
Subtropik iklim meyvelerinden pikan, avokado, Trabzon hurması, kivi, yenidünya, incir, zeytin ve narda adaptasyon ve seleksiyon çalışmaları yapılarak bölgeye uygun yeni çeşitler belirlenmiştir.
Gerek Adana’da gerekse Pozantı Araştırma İstasyonunda ılıman iklim meyvelerinden çilek, elma, armut, erik, kayısı, şeftali, nektarin, kiraz, vişne, badem, ceviz, ahududu ve böğürtlen gibi türlerde yeni çeşitlerin bölgeye adaptasyon çalışmaları yanında modern yetiştirme tekniklerinin uygulanması yoluyla erkencilik, verim ve kalite yönünden çok olumlu sonuçlar elde edilmiştir. Özellikle elma ve armutta bodur anaçlarla sık dikim uygulamalarının başarıyla yürütüldüğü Pozantı Araştırma İstasyonunda yetiştiricilere yönelik budama ve modern yetiştirme teknikleri ile ilgili kurslar verilmektedir.
Bağcılıkta erkencilik, seleksiyon, melezleme ve mutasyon ıslahı, budama ve terbiye sistemleri, sofralık ve şaraplık çeşit adaptasyon çalışmaları ön planda yer almaktadır.
Sebzecilik konusunda değişik yetiştiricilik sistemleri, ekim-dikim zamanları, gübreleme, topraksız tarım, sera ve tünel tiplerinin erkencilik, verim ve kalite üzerine etkileri araştırılmaktadır. Kavun, karpuz, kabak, domates, biber, fasulye, bamya, turp ve mor havuç gibi bitkilerde genetik kaynakların toplanması ve ıslahı, hastalıklara dayanıklı çeşitlerin bulunması önemli çalışma konuları arasındadır. Ayrıca, enginar, baş salata, brokkoli, Brüksel lahanası, Çin lahanası, mantar, kırmızı pancar, kiraz domatesi, kornişon hıyarı, çekirdeksiz karpuz gibi tür ve genotipler ovaya tanıtılmıştır. Turpta “Balcalı” adıyla bir çeşit tescil edilmiştir.
Muhafaza ve derim sonrası fizyolojisi ile ilgili olarak tüm bahçe ürünlerinin uzun süre ve kaliteli olarak muhafaza edilmesi için uygun sıcaklık ve nem koşullarının yanında en uygun depolanma sistemlerinin belirlenmesine çalışılmaktadır.
Ayrıca, turunçgiller, subtropik ve ılıman iklim meyve türleri yanında sebzelerde ve bağcılıkta döllenme biyolojisi ile ilgili çalışmalar yürütülmekte olup, uygun tozlayıcı çeşitlerin bulunması yoluyla verim ve kalitenin arttırılmasına çalışılmaktadır.
Son yıllarda giderek önem kazanan biyoteknoloji konusunda gelişmiş bir laboratuara sahip olan bölümde, doku kültürü yoluyla başta çilek, muz, enginar ve asma fidesi olmak üzere özellikle kiraz ve elma anaçlarının çoğaltılması çalışmaları yapılmaktadır. Ayrıca ıslahta kullanılmak üzere biber ve kavunda haploid bitki üretimi çalışmaları yürütülmektedir. Bunun yanında DNA analizleri ve gen aktarma çalışmaları yürütülmektedir.
Yukarıda adı geçen Bahçe Bitkilerinde Adana ve Pozantı dışında GAP bölgesi ve KKTC’de yürütülen projeler çerçevesinde de adaptasyon ve modern yetiştiricilik teknikleri çalışmalarına ağırlık verilerek, o bölgelere de hizmet verilmektedir.
